Lutry, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t.V, Warszawa 1884.
Lutry, niem. Lautern (dok. Lutern, Luthern, Luthirn, Lutir), wś parafialna, pow. reszelski, st. p. Teistimmen; leży na Warmii polskiej i należała od dawna do biskupów warmińskich.
Założył ją wójt biskupi Henryk von Lutter w XIV stuleciu. R. 1346 3 czerwca nadaje wójt „Bruno de lutir,” „honesto viro Heinczconi” karczmę w L. z jedną włóką. Za to ma płacić rocznie 2 marki, jednę biskupowi, drugą sołtysowi na M. B. Gromniczną. Datum in Castro Heilsberg. (Ob. Cod. dipl. Warm., str. 67, II). Przywilej ten potwierdza r. 1381. d. 16 lipca bisk. Henryk. R. 1375 d. 15 kwietnia, bracia: Piotr, Henryk i Mikołaj sołtysi w L. zeznawają, że im stary przywilej ich wsi zaginął. Dla tego biskup Henryk wystawia im nowy przywilej, podobny do owego starego, podług którego liczyła wieś wtedy wogóle 66 włók. Z tych sołtys posiadał wolnych 8 włók z połową czynszu karczemnego, sądami małemi i 1/2 częścią kar z większych sądów. Na uposażenie probostwa przeznaczonych było włók 6. Od reszty 52 włók dawali osadnicy rok rocznie po 1/2 grzywny na Boże Narodzenie. Datum Heilsberg. (Ob. Cod. dipl. Warm. II, str. 544). R. 1528 w dzień św. Antoniego zostali tutejsi mieszkańcy zwolnieni od tłoki. Za to byli zobowiązani płacić od każdej obsadzonej włóki 1/2 grzywny, pomagać przy sianożęciu i zwożeniu siana; każdy powinien od 1 włóki dostarczyć 1 furę drzewa do dworu i pomagać przy pańskiej rybitwie w jeziorze „Carken.” R. 1557 d. 10 marca odnowił biskup Stanisław Hozyusz przywilej wsi. Na marginesie dodano wtedy, że tylko sołtysowi przysługuje prawo rybitwy w jeziorze Pisze (Str. 544 tamże). R. 1613 d. 22 grudnia odłączono od wsi tutejszej 3 włóki i 11 morgów i przyłączono je do Szombarka (Tamże, str. 45, w przypisku). Kościół katol. istniał tu już od dawnych czasów; zgorzał r. 1550; nowo postawiony, został konsekrowany przez bisk. Kromera 18 kwietnia 1580 r. pod wezw. Maryi Magdaleny. Niedawno temu odbudowano go na nowo i poświęcono d. 13 grudnia 1863 r. (Ob. Script. rer. Warm., str. 434). Komunikantów było 1879 roku 1514.
Kś.F.i Kś.Fr.