Kościoły Warmii – Gmina Jonkowo
Jonkowo
Kościół parafialny
Pierwszy kościół powstał ok. 1345. Konsekrowany ku czci św. Jana Chrzciciela w 1580 przez bpa Marcina Kromera. Po rozbudowie powtórna konsekracja w 1789 przez bpa Ignacego Krasickiego, po gruntowej konserwacji i dalszej rozbudowie. Ostatnia przebudowa i dekoracja wnętrza w 1914r. Obecny kościół nie jest jednolity stylowo. Posiada elementy późnogotyckie, renesansowe, barokowe oraz neogotyckie. Nad szczytem wsch. wieżyczka z sygnaturką i hełmem barokowym zwieńczonym chorągiewką z datą 1787. Sklepienie nawy głównej z barokową polichromią z XVIII, do której dostosowano ornament wykonany w 1914, nowej części kościoła przez Ferdynanda Busch’a. Ołtarz główny z XVIII rzeźbiony w drewnie, 2- kondygnacyjny ze zwieńczeniem przedstawiającym Chrystusa w otoczeniu aniołów. Ponadto w ołtarzu obraz św. Piotra, pędzla Jana Rudkowskiego z Dobrego Miasta i rzeźby św. Piotra i św. Pawła. Ołtarz boczny lewy klasycystyczny z pocz. XIX z barokowym krucyfiksem w środku. Ołtarz boczny prawy również klasycystyczny z pocz. XIX z obrazem chrztu Chrystusa. Ambona barokowa z XVIII. Obrazy św. Michała Archanioła, Madonny z dzieciątkiem i Zwiastowania z XVIII. Dwa krucyfiksy z XVII. Zabytek.
Plebania kościoła parafialnego
neoklasycystyczna, zbudowana w połowie XIX. Murowana, otynkowana, parterowa, z drewnianym gankiem, z dachem dwuspadowym, krytym dachówką. Ogrodzenie mur-drewn. Zabytek.
Nowe Kawkowo
Kościół parafialny
Kościół parafialny, prawdopodobnie pierwszy został zbudowany przed 1380, kiedy odbyła się konsekracja przez bpa Henryka Sorboma ku czci św. Jana Ewangelisty. Później wielokrotnie przebudowywany. Późnogotyckim reliktem są dziś dolne fragmenty muru z polnych kamieni z datami 1380 i 1625. Wieża drewniana, prawdopodobnie dobudowana w 1664. Gruntowy remont wieży i kościoła w XVIII, XIX i na początku XX. Na sygnaturce wieńczącej szczyt wschodni chorągiewka z datą 1857, na wieży chorągiewka z datą 1870.Korpus kościoła wzniesiony z kamieni polnych łączonych z cegłą, z dachem dwuspadowym krytym dachówką. Strop drewniany, beczkowy, z malowanymi kasetonami. Gotycka kaplica chrzcielna, jej ściany zdobione późnogotycką terakotą, a okno o gotyckim kształcie. Wewnątrz kaplicy kamienna, gotycka chrzecielnica. Kruchta i zakrystia dobudowane na początku XX. Wystrój wnętrza w stylu klasyzyzującego baroku. Ołtarz główny z 188 z obrazem Nawiedzenia NMP oraz figurkami św. Piotra i Pawła. Ołtarz boczny lewy z XVIII, z klasycystycznymi obrazami św. Jana Ewangelisty i św. Walentego. Ołtarz boczny późnobarokowy krucyfiks. Ambona barokowa z ok. 1700, chrzcielnica z XVII, dziesięć obrazów apostołów z pocz. XIX. Reszta wyposażenia barokowa, zarówno w kościele jak i zakrystii. Zabytek.
Wrzesina
Kościół późnogotycki
konsekrowany w 1500 przez bpa Jana Wilde, p.w. św. Marii Magdaleny. Zbudowany z kamieni polnych, łączonych z cegłą. Drewniana wieża kwadratowa z początku XVIII. W końcu XIX i na początku XX kościół został przebudowany i powiększony. Drewniane sklepienie na łuku koszowym pokryte polichromią z XVIII. Na wieży metalowa chorągiewka z datą 1870. Ołtarz główny barokowy z XVIII z obrazem św. Marii Magdaleny (1772) wykonanym przez Macieja Mayera oraz rzeźbami świętych: Piotra, Jakuba Starszego, Barbary i Katarzyny. Ołtarz boczny prawy barokowy z obrazem Matki Boskiej Różańcowej ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską (pocz. XIX). Ołtarz boczny lewy także barokowy z obrazami św. Apolonii i św. Józefa z dzieciątkiem. Ambona barokowa z XVIII. Ponadto: na łuku tęczowym pod sklepieniem barokowa grupa Ukrzyżowania z postaciami wyciętymi z deski, relikwiarz szafkowy z pocz. XVII, barokowy krzyż procesyjny i kamienna chrzcielnica w kształcie kielicha z XVI.
Gutkowo
Kościół gotycki. Z XIV wieku. Z jego drewnianej wieży w roku 1807 Napoleon Bonaparte obserwował ruchy wojsk między Jonkowem, a Łupstychem – tam bowiem, 3 lutego, miało dojść do walnej bitwy z wojskami rosyjskimi, które jednak wycofały się.