Wystawa w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od połowy XIV do końca XVIII wieku
Wystawa „Złotnictwo sakralne dominium warmińskiego od połowy XIV do końca XVIII wieku” jest pierwszą w dziejach muzealnictwa na Warmii i Mazurach prezentacją zabytków, które zachowały się w skarbcach kościołów warmińskich.
Wystawa pokazuje przedmioty sztuki sakralnej wyjątkowego pod względem politycznym i prawnym regionu – dominium warmińskiego. Ziemie te jako swoje uposażenie otrzymali biskupi warmińscy na mocy dekretów papieskich z 1251 i 1254 roku. Po pokoju toruńskim w 1466 roku były one nie tylko granicami dominium, ale także Polski, a biskupi warmińscy stali się senatorami Senatu Koronnego. Od połowy XIV wieku biskupi warmińscy używali tytułu książęcego. Ostatnim biskupem warmińskim, który nosił tytuł książęcy był Ignacy Krasicki.
Kwerenda do wystawy objęła ponad 80 kościołów. Do Muzeum wypożyczono obiekty z 38 kościołów, z Warmińskiej Kurii Metropolitalnej oraz z Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej „Hosianum”. Ogółem ok. 160 zabytków złotniczej sztuki sakralnej z Warmii.
Po raz pierwszy w historii przedstawiono najstarsze i najznakomitsze dzieła złotników z ośrodków pruskich, warmińskich oraz dzieła złotników z pobliskich, ważnych centrów złotniczych: Gdańska, Elbląga, Królewca, wykonane i ofiarowane dla kościołów warmińskich. Pokazano ponad 40 prac J. Ch. Geesego olsztyńskiego złotnika i jego warsztatu, prace m..in.: Ch. Schmidta, J. Z. Kryzewicza z Braniewa, J. Lettaua, G. Mittaga, A. Kriegera z Dobrego Miasta, braci J. i M. Bartolomowiczów z Olsztyna i Lidzbarka Warmińskiego, M. Ruhnaua z Jezioran, z Królewca – B. Keucksa, P. Zimmermanna; z Gdańska prace złotnicze H. Rhodego, C. D. Lundgrena, M. Dietricha, P. Rohdego III, a przede wszystkim wspaniałe dzieła J. G. Schlaubitza – czołowego złotnika nie tylko Polski tego czasu. Swoje najlepsze, i znaczące dla polskiego złotnictwa 2. poł. XVIII w., prace wykonał dla katedry fromborskiej i kościołów warmińskich.
Stosunkowa duża część zachowanego złotnictwa sakralnego na Warmii to złotnictwo gotyckie, w tym unikatowe cyborium z 2. ćw. XIV wieku, puszka na oleje święte z ok. 1500 roku, krzyż ołtarzowy (pierwotnie relikwiarzowy) z Pieniężna z końca XIV wieku, wyjątkowa nie tylko na terenie Polski, ale i Europy herma św. Idy z Lidzbarka Warmińskiego z ok. 1400 roku, relikwiarz z 1511 roku fundacji bp. Łukasza Watzenrodego, monstrancja wieżyczkowa z Płoskinii z początku XVI wieku, monstrancje wieżyczkowe z ok. 1625 roku Ch. Schmidta z Braniewa i J. Lettaua z Dobrego Miasta.
Fundatorami wszystkich naczyń i sprzętów liturgicznych byli biskupi i kanonicy warmińscy, proboszczowie parafii oraz bractwa działające przy kościołach, co potwierdzają inskrypcje i herby na obiektach.
Wystawa czynna będzie do końca września, codziennie, oprócz poniedziałków.
M.O.