Prezentujemy Państwu nowe wyniki badań nad warmińską wsią. Badania realizowane są przez Katedrę Architektury Krajobrazu i Agroturystyki UW-M w Olsztynie pod kierunkiem dr inż. Wandy Łaguny.
Inwentaryzacja krajobrazowo-urbanistyczna
Inwentaryzacja wybranego miejsca
Inwentaryzacja wybranej działki
Opis wsi/historia
Usytuowana jest na pograniczu gmin Biskupiec i Sorkwity, 7 km na wschód od Biskupca, przy drodze krajowej nr 16. Pierwsza wzmianka o Borkach Wielkich pochodzi z 1469 roku, kiedy to znajdowały się one w posiadaniu Piotra z Wildenaw, z czego należy wnioskować, że istniały już wcześniej. Pierwotny majątek najprawdopodobniej uległ zagładzie. Założono nowe osiedle. W końcu XVII wieku Borki zamieniono w dwór, który posiadał 16 domów. W latach 20. XX wieku majątek rozparcelowano. Obecnie wieś liczy 348 mieszkańców, zabudowa głównie budynkami jednorodzinnymi z murowanymi budynkami gospodarczymi.
Walory przyrodnicze
Wieś jest malowniczo położna. Jej panoramę charakteryzują piękne aleje wysokich drzew. Wieś okalają pola uprawne.
Walory kulturowe
Jednym z nich jest zabytkowe założenie dworsko-parkowe (pozostałości), w którego skład wchodzi klasycystyczny dwór z I połowy XIX wieku, park oraz podwórze gospodarcze. Ponadto w Borkach znajduje się stanowisko archeologiczne. Jest to cmentarzysko kurhanowe z epoki brązu, w którym odkryto trzy spiralne naramienniki, sześć naszyjników, dwie szpile wiosłowate oraz siekierkę z brązu.
Układ wsi/typy zagród/ budynki
Typy zagród We wsi występują dwa typy zagród. W pierwszym typie, który charakteryzuje się prostokątną działką zorientowaną w stosunku do drogi krótszym bokiem, budynek mieszkalny zlokalizowany jest z przodu działki, równolegle do drogi. Znajdują się tu jeden lub dwa budynki gospodarcze, usytuowane w głębi działki. Wjazd po prawej stronie budynku mieszkalnego. W drugim typie działka to wydłużony prostokąt, dłuższym bokiem zorientowana w stosunku do drogi. Budynek mieszkalny zlokalizowany z przodu działki, równolegle do drogi. Występują tu od jednego do trzech budynków gospodarczych, ustawione w głębi działki i tworzące podwórko. Budynki mieszkalne Występują tu budynki jednokondygnacyjne, z użytkowym poddaszem, murowane, tynkowane. Dach dwuspadowy, kryty dachówką ceramiczną, o spadku połaci 40-45 st.Budynki gospodarcze Zbudowane z czerwonej cegły, posadowione na fundamencie kamiennym. Dach dwuspadowy, kryty dachówką ceramiczną, o spadku połaci 40-45 st.
Uwarunkowania rozwoju wsi (na podstawie wywiadu środowiskowego z mieszkańcami)
Dzięki skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych, funkcjonującej kolei (Olsztyn-Mrągowo-Mikołajki-Ełk)oraz połączeniom autobusowym PKS z całym krajem, wieś może rozpatrywać swój rozwój w zakresie turystyki wiejskiej i obsługi ruchu turystycznego. We wsi znajdują się dwa sklepy, szkoła, punkt gastronomiczny.