Prezentujemy Państwu nowe wyniki badań nad warmińską wsią. Badania realizowane są przez Katedrę Architektury Krajobrazu i Agroturystyki UW-M w Olsztynie pod kierunkiem dr inż. Wandy Łaguny.
Inwentaryzacja wybranego miejsca
Studium przydatności pod zabudowę
Opis wsi/historia
Niemiecka nazwa wsi to Kobulten. Położona jest w południowej części gminy Biskupiec. Założono ją jako wieś kościelną około roku 1388, w powiecie szczycieńskim, na polsko-pruskich Mazurach. Wieś powstała na obszernym terytorium 350 włók. W kolejnych wiekach dobra kobułckie często zmieniały właścicieli, co zdaje się tłumaczyć to, że w połowie wieku XIX do wsi należało niespełna 70 włók magdeburskich. W dniu 1 stycznia 1957 roku, na mocy nowego podziału administracyjnego, Kobułty trafiły do gminy Biskupiec i pozostają w niej do dziś.
Walory przyrodnicze
Wieś położona jest wśród wzgórz i lasów, na obszarze chronionego krajobrazu, obejmującego obszary o wysokich walorach ekologicznych. W pobliżu wsi znajduje się zespół przyrodniczo-krajobrazowy, „Kobułckie Wzgórza”, utworzony w celu ochrony dużego kompleksu wysokich wzgórz morenowych, porośniętych lasem. Występuje tu duża różnorodność flory i fauny.
Walory kulturowe
Znajduje się tu kilka obiektów architektury i założeń parkowych wpisanych do rejestru zabytków: kościół ewangelicki z 1823 roku, obecnie w ruinie; park dworski i dwór; spichlerz; oraz katolicki kościół neogotycki zbudowany w latach 1897-1899. Walory wsi podkreślają także czworaki wybudowane zaraz przy spichlerzu, cmentarz oraz przydrożne kapliczki. Zabudowa wsi objęta jest ochroną ruralistyczną, która polega na zachowaniu skali i klimaty zabudowy.
Układ wsi/typy zagród/ budynki
Typy zagród We wsi występują trzy typy zagród. W pierwszym typie, który jest bardzo zróżnicowany (można wyróżnić trzy podtypy) wejście do budynku mieszkalnego znajduje się od strony drogi lub podwórka. Budynek stoi z lewej bądź z prawej strony działki albo centralnie, w odległości 4 m od drogi. Występują dwa lub więcej budynki gospodarcze, ustawione prostopadle do siebie, natomiast dowolnie (skośnie) względem drogi. Może występować też tylko jeden budynek gospodarczy, często złożony z kilku mniejszych, ustawiony prostopadle względem drogi, po prawej lub po lewej stronie budynku mieszkalnego. W drugim typie działka krótszym bokiem zorientowana jest w stronę drogi, a jej wymiary to 45 m x 30 m. Wejście do budynku mieszkalnego, ustawionego równolegle do drogi – od strony podwórka lub z boku. Budynek gospodarczy ustawiony jest równolegle do mieszkalnego, symetrycznie względem niego, bądź prostopadle, po jego lewej lub prawej stronie. W trzecim typie, działka również zorientowana krótszym bokiem w stosunku do drogi (25 m x 30 m). Budynek mieszkalny ustawiony równolegle do drogi, a wejście do niego z podwórka lub z boku. Występuje jeden budynek gospodarczy, ustawiony prostopadle lub równolegle do budynku mieszkalnego. Budynki mieszkalne Przeważają budynki jednokondygnacyjne, z użytkowym poddaszem, murowane, tynkowane, na fundamencie kamiennym. Dach dwuspadowy, kryty dachówką ceramiczną, o spadku połaci 40-45 st. Budynki gospodarcze Zbudowane z czerwonej cegły, szczyty deskowane, posadowione na fundamencie kamiennym. Dach dwuspadowy, kryty dachówką ceramiczną, o spadku połaci 40-45 st.
Uwarunkowania rozwoju wsi (na podstawie wywiadu środowiskowego z mieszkańcami)
Wieś posiada predyspozycje do rozwoju funkcji turystycznej. Mimo problemów natury techniczno-infrastrukturalnej (słaba komunikacja oraz brak kanalizacji) może rozpatrywać swój rozwój w zakresie turystyki wiejskiej i obsługi ruchu turystycznego. (np. rowerzystów korzystających ze szlaków rowerowych przebiegających przez wieś). We wsi znajdują się trzy sklepy, biblioteka, poczta, ochotnicza straż pożarna, a dzieci maja swoją „podstawówkę”. Ponadto w roku 2005, Kobułty otrzymały wyróżnienie w konkursie „Czysta i estetyczna zagroda – estetyczna wieś 2005” organizowanym przez Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich.