Inwentaryzacja krajobrazowo – urbanistyczna
Inwentaryzacja wybranego miejsca
Inwentaryzacja wybranego sektora
Opis wsi/historia
Wieś znajduje się ok. 3 km od Biskupca. W 1382 r. wydano dokument lokacyjny na mocy, którego powstała miejscowość. Jednakże lokacja została przeprowadzona dopiero w 1426 r. przez biskupa Kuhschmal’a, a Rzeck został ofiarowany Anastazji, wdowie po Polaku i jej synowi. Wieś stała się siedzibą bartników biskupich, którzy uiszczali czynsz wyrobami pszczelarskimi. W tym samym okresie planowano budowę kościoła, lecz do tego nie doszło, a wieś została zniszczona w czasie wojny 1519-1521. Po wojnie nastąpił rozwój szkolnictwa. W roku 1827 powstała szkoła, a w 1886 biblioteka. W latach 60’ i 70’ powstał ośrodek kulturalno-oświatowy – świetlica „Klub prasy i książki” (klub „Ruchu”). Organizowano w nim zabawy taneczne, imprezy okolicznościowe, turnieje, teatrzyki, działało Koło Gospodyń Wiejskich. Świetlica była przeznaczona na bibliotekę, kiosk, wypożyczalnię sprzętu gospodarstwa domowego. Na początku ubiegłego stulecia był to Wiejski Dom Kultury tzw. Jugenheim. W latach 30’ funkcjonowała tu piekarnia utworzona przez Rosjan, następnie należała do Urzędu Miasta, znajdowała się w niej przychodnia. Ostatni Warmiacy opuścili wieś w stanie wojennym. Szkoła istniała do lat 70’.
Walory przyrodnicze
Walory wsi związane są ze szczególnym ukształtowaniem terenu, liczne pagórki morenowe decydują o malowniczości wsi. Krajobraz rolniczy z pasami upraw, łąki i pastwiska wpływają również na estetykę miejscowości. Ciąg drzew przydrożnych, także zieleń w obrębie zagród współgrają z zabudową wsi, także kolonijną. Duże znaczenie ma także występowanie oczek wodnych, a także bliskość jeziora Kraks oraz przepływająca rzeka Dymer.
Walory kulturowe
We wsi występuje zabudowa mieszkalna i gospodarcza nacechowana charakterystycznym stylem warmińskim, z czerwonej cegły oraz drewniane. Pewną wartość przedstawia budynek dawnej szkoły oraz świetlicy. Ciekawym elementem są także warmińskie kapliczki, niektóre niestety już otynkowane oraz przydrożne krzyże.
Układ wsi/typy zagród/ budynki
Działki W całej miejscowości działki mają nieregularne kształty wielokątów lub czworokątów o nierównych bokach, wynika to z ukształtowania terenu i przebiegu dróg i rzeki. Linie graniczne między działkami mogą być równoległe, zwykle pod kątem do linii drogi. Wielokąty te można w przybliżeniu wpisać w prostokąt, o dużej różnicy między dłuższym bokiem, a krótszym, jest to dominujący zarys działek.
Typy zagród Występują trzy typy działek. W pierwszym typie dom usytuowany jest w przybliżeniu równolegle do drogi. Budynki gospodarcze położone są również równolegle. Jest to typ otwarty. W wariantach działka usytuowana jest na planie trapezu nierównobocznego o dwóch dłuższych bokach równoległych, jednym z krótszych przylega do drogi. Wejście do budynku mieszkalnego jest od frontu lub od strony obejścia, wjazd na działkę od strony drogi. Dom położony jest równolegle do drogi wraz z równoległym budynkiem gospodarczym usytuowany jest w centralnej części działki. Pomieszczenia gospodarcze znajdują się za domem. W drugim wariancie działka to wielokąt o podłużnym kształcie, dłuższą częścią przylega do drogi. Budynek mieszkalny zorientowany jest równolegle do drogi, budynki gospodarcze również znajdują się obok domu, po prawej lub lewej stronie. Wjazd do obejścia od strony drogi. W typie drugim działka jest na planie wielokąta lub czworokąta. Dom zorientowany jest w przybliżeniu prostopadle do drogi, stodoła również znajduje się obok domu, po prawej lub lewej stronie. Wjazd na działkę zwykle od strony drogi. Budynki w większości przypadków usytuowane przy bocznych granicach działki. Typ jest otwarty. W typie trzecim działka znajduje się na planie wielokąta. Domy usytuowane w przybliżeniu równolegle do drogi pozostałe budynki prostopadle do drogi, tworzą wnętrza o typie częściowo zamkniętych. Wjazd na działkę od strony drogi. Wejście do domu znajduje się od frontu lub od strony obejścia. W wariantach działka przylega dłuższym bokiem do drogi lub krótszym.
Budynki mieszkalne Przeważają budynki jednopiętrowe z poddaszem użytkowym. Są to domy o prostej budowie, do których wejścia znajdują się pośrodku frontowej elewacji. Budynki przeważnie murowane z czerwonej cegły. Wszystkie budynki posiadają dwuspadowy dach pokryty najczęściej dachówką.
Budynki gospodarcze Występują na prawie każdej działce budowlanej. Większe takie, jak stodoły, czy obory posiadają otynkowaną podmurówkę. Wykonane są z cegieł lub drewna. Mniejsze takie, jak składy, szopy, w dużo gorszym stanie technicznym wykonane są z drewna lub blachy.
Uwarunkowania rozwoju wsi (na podstawie wywiadu środowiskowego z mieszkańcami)
Obecnie budynki po szkole, zlewni mleka, straży pożarnej, dawnym sklepie adaptowano na cele mieszkalne. Niektóre gospodarstwa prowadzą jeszcze produkcje rolniczą (hodowla drobiu), większość mieszkańców znajduje jednak zatrudnienie poza rolnictwem. We wsi znajdują się przestrzenie publiczne, punkty usługowe (sklep spożywczy), boisko (miejsce zabaw dzieci i młodzieży), zakład przemysłowy (stolarski). Dobrym rozwiązaniem dla rozwoju wsi byłoby przygotowanie punktów obsługujących ruch drogowy (niedaleko od wsi znajduje się droga Olsztyn-Biskupiec, wiodąca dalej na Mazury) oraz powstanie obiektów noclegowych, infrastruktury drogowej.