Inwentaryzacja krajobrazowo – urbanistyczna
Opis wsi/historia
Niemiecka nazwa miejscowości to Willms, wcześniej Suszekaym. Dnia 3 maja 1359 r. biskup Stryprock wystawił dokument lokacyjny. Zasadźcy, Prusowi imieniem Suse, przyznano 40 włók na prawie chełmińskim, w tym cztery sołeckie. Po wojnie z lat 1519-1521 sześć włók leżało odłogiem, natomiast w 1586 r. wieś była już całkowicie zagospodarowana, istniały tu wówczas dwie karczmy. W 1827 r. we wsi była szkoła, a językiem nauczania był język polski. W 1783 r. Wilimy liczyły 30 domów. Podczas wyborów do sejmu Rzeszy w 1893 r. na polskiego kandydata ks. Antoniego Wolszlegiera, padło tu prawie 80% głosów. W okresie 1920-1939 na terenie wsi działał mąż zaufania Związku Polaków w Niemczech. Dużą rolę przypisuje się Janowi Benke.
Walory przyrodnicze
Szczególne walory przyrodnicze miejscowości wiążą się z największym jeziorem w gminie Biskupiec, jeziorem Dadaj o powierzchni ponad 1000 ha. W okresie letnim przyjeżdża tutaj bardzo wielu turystów. Duży obszar lasu (teren należący do Nadleśnictwa Wipsowo) z licznymi gatunkami drzew zwłaszcza liściastych (występują duże dęby, obszary buczyny) jest rajem dla grzybiarzy i zbieraczy jagód. Całości dopełnia krajobraz rolniczy z dopływem rzeki Biesówki i licznymi oczkami wodnymi. Panoramę wsi można oglądać od strony Droszewa i przy wyjeździe z wsi z punktów widokowych.
Walory kulturowe
Walory kulturowe wiążą się przede wszystkim z zabudową mieszkalną i gospodarczą. Ciekawe są przede wszystkim zabudowania kolonijne o charakterystycznym układzie działek i proporcjach budynków. Wcześniej występowały tu chałupy drewniane z połowy XIX w., szczytowe, o konstrukcji zrębowej na jaskółczy ogon, dachach siodłowych, krytych strzechą, posiadały koźliny, śparogi lub pazdury. Pozostały niestety już nieliczne. Ciekawym obiektem pod względem architektonicznym jest dawna szkoła. Elementem kulturowym wpisującym się w krajobraz jest wiadukt przed wsią, obecnie nieużytkowany, może stanowić atrakcję turystyczną. We wsi znajdują się kapliczki warmińskie (w większości otynkowane) oraz drewniany krzyż przy zabudowie kolonijnej (tuż przy wjeździe do wsi) i przy wyjeździe do drugiej części Wilim, tej turystycznej.
Układ wsi/typy zagród/ budynki
Najczęstszy kształt działki We wsi wyróżnia się trzy podstawowe wymiary działek ustawione dłuższym bokiem prostopadle do drogi. Działka większa ma powierzchnię 2500 m², natomiast średnia ok. 1200 m², bywają też mniejsze.
Typy zagród Występują trzy typy zagród. W pierwszym budynek mieszkalny ustawiony jest równolegle do drogi, natomiast dwa budynki gospodarcze ustawione są prostopadle i równolegle do drogi. Dopuszczalne są warianty, w których budynek gospodarczy ustawiony jest równolegle do budynku mieszkalnego, budynek mieszkalny i gospodarczy ustawione są w jednej linii, równolegle do ulicy, a budynki gospodarcze ustawione są równolegle do siebie, a prostopadle do budynku mieszkalnego. W drugim typie budynek mieszkalny ustawiony jest prostopadle do drogi, natomiast dwa budynki gospodarcze ustawione są prostopadle i równolegle do budynku mieszkalnego. Dopuszczalny jest wariant, w którym jeden budynek gospodarczy ustawiony jest prostopadle do budynku mieszkalnego. W trzecim typie budynek mieszkalny ustawiony jest równolegle do drogi, natomiast budynek gospodarczy równolegle do budynku mieszkalnego. Dopuszczalny jest wariant, w którym budynek gospodarczy ustawiony jest prostopadle do budynku mieszkalnego. Wejście do budynku mieszkalnego znajduje się od podwórza
Układ funkcjonalny W większości zagród znajdują się charakterystyczne elementy zagospodarowania działki – przedogródek, podwórko, sad. Dodatkowo mogą występować warzywnik lub miejsce rekreacyjne.
Budynki mieszkalne Budynki mieszkalne najczęściej murowane, zbudowane z czerwonej cegły, czasem otynkowane. Są to obiekty jednorodzinne, najczęściej jednokondygnacyjne z użytkowym poddaszem. Wcześniej w zabudowa wsi funkcjonowały budynki drewniane, obecnie spotykane sporadycznie. Pojawia się także zabudowa letniskowa, zwłaszcza nad jeziorem, za wsią o układzie i cechach odbiegających od tradycyjnej zabudowy.
Budynki gospodarcze Towarzyszą często zabudowie mieszkalnej, również na koloniach (wówczas jest ich więcej). Często są to murowane (czerwona cegła) stodoły (w górnej części z desek i podmurówką, czasem kamienną), chlewy, obory bądź szopy.
Uwarunkowania rozwoju wsi (na podstawie wywiadu środowiskowego z mieszkańcami)
Wilimy składają się z dwóch części, wsi i obszaru rekreacyjnego z zabudową letniskową i ośrodkami wypoczynkowymi. Wieś ma szczególne szanse rozwoju pod kątem turystyki zwłaszcza turystyki wiejskiej oraz obsługi funkcjonującego, wzmożonego latem ruchu turystycznego kierującego się do ośrodków zlokalizowanych nad jeziorem Dadaj poza wsią „główną”, także letniskowych domów prywatnych. Obecnie we wsi funkcjonuje zajazd, obiekty turystyki wiejskiej, pokoje do wynajęcia w gospodarstwie agroturystycznym. Funkcjonuje także dyskoteka. Tutaj zlokalizowany jest sklep spożywczo-przemysłowy, można zaopatrzyć się w produkty żywnościowe prosto z gospodarstwa. Funkcja rolnicza związana jest głównie z produkcją w gospodarczych na koloniach i niewielu w samej wsi. Natomiast brak jest punktów kulturalno-oświatowych, kiedyś funkcjonowała tu szkoła. Wieś pustoszeje poza sezonem, dlatego w dalszym rozwoju należy przede wszystkim zwrócić uwagę na ożywienie ekonomiczno-społeczne w pozostałą część roku. Brakuje również zaplecza technicznego. Szczególnie niebezpieczny jest przejazd przez wieś oraz zakręty przed wjazdem do wsi. Brakuje połączeń z Biskupcem, najbliższa stacja kolejowa i autobusowa jest w Czerwonce, do wsi dojeżdża autobus bardzo rzadko. Należałoby chronić walory kulturowe, zabezpieczyć obszar wokół jeziora przed niekontrolowaną zabudową, której daleko do typowej warmińskiej oraz podziałem działek rolniczych na małe, rekreacyjne.