Gmina Dywity – Gradki

Inwentaryzacja krajobrazowo – urbanistyczna

Wzorniki architektoniczne

Schemat funkcjonalny

Opis wsi/historia

Gradki stanowiły własność ziemską, należącą do rodziny niemieckiej. W 1920 r. właścicielem był Niemiec, który w wyniku niefortunnych okoliczności (wg opowieści wiódł życie hulaszcze, był bankrutem) stracił majątek. Jego syn oddał majątek na ręce Padwa. Majątek ten obejmował 400 ha zimie oraz 140 ha lasów. W 1930 r. państwo dokonało podziału ziem i sprzedało je rolnikom. W początkowych latach funkcjonowania wsi znajdował się tu mały dworek oraz czworaki, stanowiące mieszkania dla służby. Podczas II Wojny Światowej dworek uległ zniszczeniu, przetrwały jedynie czworaki. Miejscowa ludność, w większości biedna rozkradła pozostałości dworku, przeznaczając je do budowy nowych lub przebudowy starych budynków.

Walory przyrodnicze

We wsi znajdują się ciekawe zadrzewienia przydrożne, śródpolne oraz zieleń w zagrodach. Występują licznie takie gatunki, jak brzoza brodawkowata, lipa drobno i szerokolistna, dąb szypułkowy, grab pospolity, świerk pospolity, modrzew europejski, a także gatunki krzewów tj. głóg jednoszyjkowy, kalina koralowa, bez czarny, jarząb pospolity. Wokół rozciąga się krajobraz rolniczy, choć gleby są ubogie (związane jest to z niezbyt zróżnicowaną produkcją), mający duże znaczenie wizualne. Występują obszary łąk, pastwisk, część terenów jest podmokła oraz liczne oczka wodne (sprzyjające występowaniu roślinności podmokłej).

Walory kulturowe

Wieś nie posiada niestety znaczących walorów kulturowych. Wartość przejawia się jedynie w architekturze budynków mieszkalnych i gospodarczych.

Układ wsi/typy zagród/ budynki

Działki mają najczęściej kształt prostokąta rozszerzającego się od strony zachodniej. Występują działki większe o powierzchni 3200 m² oraz mniejsze o powierzchni ok. 2000 m²

Typy zagród Występują najczęściej dwa typy zagród. W pierwszym dom stoi równolegle do drogi, a wejście do budynku mieszkalnego znajduje się od strony jezdni. Budynki gospodarcze w poszczególnych wariantach występują w różnych miejscach wzdłuż granicy działki. Zmienne jest również usytuowanie wjazdu na działkę. W drugim typie budynek mieszkalny umieszczony jest prostopadle do ulicy. Jeden z budynków gospodarczych znajduje się po przeciwnej stronie zagrody w stosunku do domu, a pozostałe są rozmieszczone w różny sposób wzdłuż granic działki.

Schemat funkcjonalny Układ nie jest bardzo zróżnicowany. W niewielu gospodarstwach znajduje się typowy ogród wiejski z sadem. Występują niewielkie ogródki z drzewami owocowymi (w przeważającej liczbie są to wiśnia pospolita, jabłoń domowa). Ogródek ten znajduje się przed domem przy drodze, sad natomiast zlokalizowany jest wzdłuż bocznych granic zagrody.

Budynki mieszkalne Przeważają budynki jednokondygnacyjne z użytkowym poddaszem. Wejścia znajdują się pośrodku frontowej elewacji. W większości są to domy o prostej budowie. Część z nich posiada dobudówki. Budynki pokryte są dachówką ceramiczną. Ściany są otynkowane. Czasem pojawiają się nowsze, o architekturze, która nie nawiązuje do stylu regionalnego.

Budynki gospodarcze Towarzyszą budynkom mieszkalnym w zagrodzie. Często jest ich kilka. Dach pokryty jest dachówką ceramiczną. Kondygnacja w górnej części zbudowana z drewna, dolna część pokryta cegłą lub jest otynkowana.

Uwarunkowania rozwoju wsi (na podstawie wywiadu środowiskowego z mieszkańcami)

Wieś niestety nie posiada szczególnych uwarunkowań wpływających na rozwój. Słabe gleby, decydują o niedostatecznym rozwoju funkcji rolniczej. Gospodarstwa zajmują się uprawą jedynie dla potrzeb własnych. Brak jest możliwości funkcji turystycznej ze względu na słabe zagospodarowanie turystyczne miejscowości i brak walorów kulturowych i przyrodniczych. Możliwy natomiast byłby rozwój małych przedsiębiorstw i punktów gospodarczych. We wsi występuje duże bezrobocie i ogólna stagnacja.