Prezentujemy Państwu nowe wyniki badań nad warmińską wsią. Badania realizowane są przez Katedrę Architektury Krajobrazu i Agroturystyki UW-M w Olsztynie pod kierunkiem dr inż. Wandy Łaguny.
Opis wsi/historia
Wieś lokowana w 1364 roku na prawie chełmińskim. Jest to przysiółek, czyli grupa kilku, kilkunastu zagród, wyodrębniona przestrzennie lub stanowiąca wyodrębnienie innej wsi. W tym przypadku przybiera kształt widlicy. Niemiecka nazwa wsi to Pole(ic)ken. Już w połowie XVIII wieku wieś miała ogromne znaczenie handlowo-komunikacyjne. W 1902 roku wybudowano tu niemiecka szkołę, jako symbol niemieckiej kultury materialnej i cywilizacyjnej. Społeczeństwo wsi stanowiło hermetyczny świat, który rozpadł się dopiero po roku 1945, wraz z napływem ludności z innych regionów Polski.
Walory przyrodnicze
Jest to mały przysiółek ukryty wśród lasów Mazur. Zróżnicowane jest też ukształtowanie terenu. Występują tu wysokie pagórki i głębokie doliny. Przez wieś, od strony Rapat, potężnym polodowcowym korytem przepływa bezimienny strumyk.
Walory kulturowe
Niestety Podlejki nie posiadają godnych uwagi walorów kulturowych. Przesiedlenia i migracje doprowadziły w Podlejkach do zatarcia się struktury urbanistyczno-przestrzennej wsi. Nie ma tam wyraźnych osi kompozycyjnych zakończonych dominantą. Zachowały się jedynie, charakterystyczne dla Warmii: przydrożna kapliczka i krzyż, ponieważ wieś położona jest na pograniczu Warmii i Mazur.
Układ wsi/typy zagród/ budynki
Typy zagród We wsi można wyróżnić dwa typy zagród. W pierwszym typie budynek mieszkalny stoi równolegle do drogi, z prawej lub lewej strony działki. Wejście znajduje się od strony ulicy lub podwórza. Budynki gospodarcze (jeden lub dwa) znajdują się w niewielkim oddaleniu od budynku mieszkalnego i są ustawione prostopadle w stosunku do drogi. Wjazd na posesję z prawej lub lewej strony działki. W drugim typie budynek mieszkalny zlokalizowany po środku działki, równolegle do drogi. W jednym z podtypów budynek może mieć przybudówkę z prawej strony. Wejście od strony drogi lub podwórza. Budynki gospodarcze ustawione są najczęściej równolegle do budynku mieszkalnego (przy większej liczbie budynków gospodarczych jeden z nich ustawiony jest prostopadle do budynku mieszkalnego i tym samym do drogi). Wjazd z prawej lub lewej strony działki.
Budynki mieszkalne Przeważają tu budynki jednokondygnacyjne, z użytkowym poddaszem, murowane z czerwonej cegły, czasami na podmurówce kamiennej. Dach dwuspadowy, kryty dachówką ceramiczną, o spadku połaci 40-45 st.
Budynki gospodarcze Najczęściej konstrukcji drewnianej. Fundament kamienny. Dach dwuspadowy, kryty dachówką ceramiczną, o spadku połaci 40-45 st. Czasem występują tu budynki gospodarcze murowane z cegły ceramicznej.
Uwarunkowania rozwoju wsi (na podstawie wywiadu środowiskowego z mieszkańcami)
Wieś niestety nie tworzy żadnej wspólnoty, która prowadziłaby jakąkolwiek działalność kulturową. Nie ma tu świetlicy ani biblioteki. Mimo wielu urokliwych zakątków nie działa tu żadne gospodarstwo agroturystyczne. Słabe są również warunki socjalno-bytowe mieszkańców Podlejek. Należy podjąć wszelkie działania, aby wykorzystać bardzo dobre położenie wsi na ważnym szlaku komunikacyjnym, który mógłby stać się przyczynkiem rozwoju funkcji turystycznej.