Inwentaryzacja krajobrazowo – urbanistyczna
Inwentaryzacja wybranego miejsca
Opis wsi/historia
Nazwa niem. to Köllmisch, Königlich, Lichteinen. Pierwsza wzmianka o istnieniu wioski pochodzi z 1410 r., kiedy to została zniszczona w czasie wojny polsko-krzyżackiej. W 1475 r. Lichtajny zostały nadane Piotrowi z Gąsiorowa, w późniejszych czasach gospodarzyła tu polska rodzina Radzymińskich. W 1894 r. zbudowano linię kolejową z Olsztynka do Ostródy i we wsi utworzono przystanek kolejowy. W 1871 r. utworzono szkołę podstawową. W 1939 r. we wsi mieszkało 317 osób. Dobrze funkcjonował sklep, karczma, szkoła, poczta, stacja kolejowa. Po II Wojnie Światowej na miejsce wysiedlonej ludności niemieckiej i mazurskiej przesiedlono ludność polską głównie z kresów wschodnich. Zlikwidowano linię kolejową, rozebrano szyny. W 1997 r. we wsi mieszkały 185 osoby.
Walory przyrodnicze
Bliskie sąsiedztwo obszarów leśnych stanowi atut podnoszący walory wsi. Duże znaczenie mają też zadrzewienia przydrożne, śródpolne oraz zieleń wiejska, a także oczka wodne występujące we wsi.
Walory kulturowe
Walory kulturowe miejscowości to przede wszystkim obiekty kultu religijnego – kapliczki przydrożne, krzyże, cmentarze – ewangelicki z 1860 r. oraz z pocz. XX w., niestety w złym stanie, zaniedbane, budynki mieszkalne, gospodarcze, drewniane, dawna kuźnia, budynek dawnej stacji kolejowej, budynek dawnej szkoły podstawowej. Duże znaczenie w krajobrazie mają dawne wiadukty kolejowe i nasypy świadczące o przebiegającej, zlikwidowanej linii kolejowej
Układ wsi/typy zagród/ budynki
Układ funkcjonalny obiektów jest zbliżony we wszystkich zagrodach. Przed domem mieszkalnym usytuowany jest ogród kwiatowy, często składający się z bylin, krzewów (głównie iglaste). Sad owocowy znajduje się w pobliżu budynku mieszkalnego, po lewej bądź prawej stronie. Ogród warzywny mieści się przy budynku mieszkalnym, od strony przeciwnej niż sad. W układzie zagrody wyraźnie zaznaczone jest podwórze gospodarcze.
Typy zagrody Dom mieszkalny usytuowany jest równolegle do ulicy wejście od ulicy, również z wariantem wejścia od podwórza gospodarczego, wjazd usytuowany najczęściej po prawej stronie budynku mieszkalnego, rzadziej po lewej stronie. Budynki gospodarcze powtarzają układ położenia wedle granicy działki. Czasem zauważa się brak jednego z budynków gospodarczych. Jest to przykład najczęściej występującego typu zagrody we wsi. Drugim typem zagrody jest układ domu mieszkalnego, usytuowanego prostopadle do ulicy. Wejście do budynku po lewej bądź po prawej stronie. Budynki gospodarcze powtarzają układ położenia wedle granicy działki. Znajdują się one równolegle bądź też prostopadle do ulicy, równolegle względem siebie. Ten typ jest spotykany rzadziej.
Budynki mieszkalne We wsi przeważają domy składające się z jednej kondygnacji z użytkowym poddaszem. Są to budynki o prostej budowie. Niektóre mają dobudówki. Wejścia do budynków mieszczą się najczęściej na środku elewacji. Pokryte są najczęściej dachówką, rzadziej blachodachówką lub eternitem.
Budynki gospodarcze Towarzyszą każdemu budynkowi mieszkalnemu. Wykonane są z czerwonej, białej cegły bądź z drewna. Budynki drewniane często znajdują się w gorszym stanie technicznym. Większość ma podmurówki. Pokryte są dachówką, blachodachówką, rzadziej eternitem.
Uwarunkowania rozwoju wsi (na podstawie wywiadu środowiskowego z mieszkańcami)
Ze względu na walory kulturowe – obiekty zabytkowe, jak i cmentarze zlokalizowane wśród wysokiej zieleni (obecnie w złym stanie, zaniedbane i opuszczone) należy podjąć niezbędne działania ochrony krajobrazu, zabezpieczenia i odnowy ciekawych miejsc. We wsi istnieją obiekty służące mieszkańcom jako punkty kulturalno-rozrywkowo-sportowe – wiejska świetlica, boisko do gier zespołowych, jednakże istnieje potrzeba ich modernizacji. Brak punktów usługowych – jedynym obiektem jest sklep. Duże znaczenie ma rozwój szeroko pojmowanej infrastruktury. Należałoby pomyśleć o rozwoju różnych form turystyki np. turystyki wiejskiej przy wykorzystaniu istniejącego potencjału oraz bliskości innych atrakcji w okolicy np. skansenu w Olsztynku.