Inwentaryzacja krajobrazowo – urbanistyczna
Opis wsi/historia
Niemiecka nazwa miejscowości to Nusstal. Wieś leży na uboczu, w odległości 8 km od Swaderek na wielkiej polanie otoczonej bagnami i lasami. Powstała prawdopodobnie w roku 1575 w dobrach kapituły warmińskiej. Założono ją jako osadę młyńską zasiedloną przez Polaków. We wsi istniał kościół wizytowany w 1739 r. przez biskupa Krzysztofa Szembeka. Wedle przyjętego zwyczaju corocznie szła stąd pielgrzymka do Głotowa. Dane z lat 1785 i 1820 określają Orzechowo jako „królewską wieś chłopską”, z 15 dymami i 85 mieszkańcami. Na początku XX w. założono cmentarz katolicki. W 1910 r. z inicjatywy ks. Proboszcza Kierszpowskiego zbudowano kościół katolicki pod wezwaniem Jana Chrzciciela. W 1939 r. mieszkało tu 14 rodzin, była szkoła, dom parafialny dla starszych, kuźnia.
Walory przyrodnicze
W okolicy 1,5 km na północ od Orzechowa znajdują się jeziora – Głęboczek Mały (2 ha pow.), Głęboczek Duży ( 4,57 ha). Tereny bardzo ciekawe pod względem krajobrazowym, duże obszary leśne i bagienne przyciągają turystów. Wśród drzew dominuje sosna (bory sosnowe), świerk, modrzew, dąb, brzoza, olcha, buk. Przeciętny wiek drzewostanu wynosi 50 lat.
Walory kulturowe
Zabytkiem na terenie wsi jest niewątpliwie kościół św. Jana Chrzciciela. Do budowy użyto kamieni polnych i cegły, którą wyrabiano z gliny i wypalano w lesie, niedaleko Swaderek. Neogotycki o strzelistej czerwonej sylwecie kontrastuje z zielenią lasów i łąk. Wnętrze jest skromnie, uwagę zwraca duży metalowy świecznik wykonany przez kowala Materię, dawnego mieszkańca Orzechowa. Na obręczach świecznika wypisano nazwiska parafian, którzy zginęli na frontach I Wojny Światowej. Obok kościoła stoi plebania murowana z czerwonej cegły, za nią rozciąga się cmentarz wiejski z XIX w. Do zabytków należą również inne obiekty sakralne tj. kapliczki, przydrożne krzyże, a także zabudowa mieszkalna.
Układ wsi/typy zagród/ budynki
Najczęstszy kształt działki jest zbliżony do kwadratu lub bliżej nieokreślony.
Typy zagród Najczęściej budynek mieszkalny usytuowany jest we wszystkich typach równolegle do drogi, bądź w wariantach prostopadle, z budynkami gospodarczymi
usytuowanymi równolegle lub prostopadle w stosunku do drogi i budynku mieszkalnego. Wjazd na posesję jest z prawej lub lewej strony, a wejście do budynku mieszkalnego od strony ulicy lub podwórze, przeważnie pośrodku działki.
Układ funkcjonalny Występują zagrody z podwórzem gospodarczym, wokół którego zlokalizowane są budynki gospodarcze. Występuje sad i warzywniak oraz ogród ozdobny, czasem przedogródek
Budynki mieszkalne. We wsi występują domki jednokondygnacyjne z możliwością użytkowego poddasza. Są to domki o prostej budowie bez dobudówek. Wejścia znajdują się pośrodku frontowej oraz tylnej elewacji, ewentualnie w części bocznej. Pokryte są blachą lub dachówką
Budynki gospodarcze Towarzyszą prawie każdemu budynkowi mieszkalnemu. Zbudowane są z czerwonej cegły z elementami drewna lub z samego drewna. Te ostatnie są w gorszym stanie technicznym. Większość ma podmurówki. Pokryte są dachówką lub blachą.
Uwarunkowania rozwoju wsi (na podstawie wywiadu środowiskowego z mieszkańcami)
Wieś uległa wyludnieniu, głównie na skutek działalności ośrodka wypoczynkowego URM w Łańsku, dążącego w latach 70’ do jej likwidacji i przejęcia gruntów. Obecnie mieszka tu 16 osób. W okolicy znajdują się bogate tereny łowieckie. Wiodącą funkcją wsi jest funkcja letniskowa. Ochronie podlega układ ruralistyczny wsi z pozostałościami zabudowy wiejskiej z kościołem i cmentarzem. Przez Orzechowo wiodą szlaki turystyczne (rowerowe) – szlak czerwony (długości 27 km) oraz żółty (20 km). Problemem jest brak dogodnych powiązań komunikacyjnych (3 kilometrowa droga piaskowa wiodąca ze Swaderek przez las). Drogi zakładowe są nieutwardzone.