Kywity

Kywity, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t.V, Warszawa 1884.

Kywity, Kiwity (ob.), w dok. Kibiten, ws kościelna, pow. licbarski, na polskiej dawn. Warmii, oddawna własność biskupów warmińskich. Po okupacyi przez krzyżaków osady tu żadnej nie było, tylko pole nazywało się „campus Kibiten” u starych Prusaków. Roku 1308 bisk. Eberard wygotował przywilej na młyn i karczmę (jeszcze nie wieś) ,,in campo Kibiten” dla Gerarda von der Mul; czynszu za to ma dawać 3 m. denarów. R. 1319 tenże biskup Eberard wydał inny przywilej dla Gerko de Kiwiten, syna Gerarda, żeby wieś tam założył. Włók sołeckich otrzymał 3, drugie 3 z łaski, że on pierwszy się odważył w tak odległych i niebezpiecznych stronach wieś założyć, bo już nieraz Litwini i inni nieprzyjaciele ludność chrześciańską tu napadali i mordowali. Prawo było chełmińskie. Gerko ma sądy wszelkie; małe, aż do 4 soldów wynoszące, sądzić może tak niemców jak i prusaków; od większych sądów dostanie 1/3, część dochodów. Osadnicy od włóki po latach wolnych dawać będą po pół marki a proboszczowi, jak zwyczaj, po korcu żyta i owsa. Ażeby Litwini i inni nieprzyjaciele Krzyża znowu okolicy tej nie napadali i nie niszczyli, wolno im obrać miejsce jakie bezpieczne i wzmocnić je ku obronie (construere castellum vel propugnaculum), żeby bezpieczne schronienie mieli czasu napadu. R. 1361 bis. Jan potwierdza 10 włók boru, które mieszkańcy dawniej byli dostali. R. 1685 bisk. Michał Radziejowski odnowił stary przywilej wiejski; włók było wtedy 45: wiejska 1, kościelne 4, sołt. 4, wolne 2, gburskich 34. O kościele, kiedy fundowany, nic nie stoi w dokumencie. Ma włók dotacyjnych 6, tytuł św. Piotra i Pawła; roku 1382 zachodzi prob. tutejszy Herbart. r. 1532 + Jan eppus simbaliensis et suffr. warm. prob. kiwicki (?) i tu pochowany. Filia jest jedna: Schulen, ma 2 wł. dotacyi. W parafii leży wieś Springborn, gdzie r. 1639 bisk. Mik. Szynkowski kościół nowy zbudował i oddał go oo. franciszkanom na pamiątkę zawartego ze Szwedami pokoju. Po okupacyi rząd pruski zabrał wś K. i oddał ją na własność prywatną.