Lamkowo

amkowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t.V, Warszawa 1884.

Lamkowo, niem. Gr. Lemkendorf (dok. Lemgendorf, Brunsdorf al. Brünsdorff), wś paraf, na Warmii w pow. olsztyńskim, w dekan. wartemborskim, patronatu bisk., liczyła r. 1857 mk. 558; liczba komunikantów w parafii dochodzi do 2504; st. p. Wartembork (Wartenburg). Już w XIV stuleciu był tu kościół, który atoli podczas zaburzeń wojennych, kiedy wieś spustoszona zniesioną została, uległ także zniszczeniu. Dopiero Hozyusz (1551—1579) powziął zamiar ufundować tu znów kościół, a jego koadjutor Kromer wykonał to życzenie swego biskupa i nadał 11 paźdz. 1574 r. kościołowi 4 włóki, ustanowił zarazem proboszcza i przyłączył do parafii prócz Lamkowa, Otten-dorf, Wierzkup, Derc, Kronowo i Parlese, które przedtem należały poczęści do par. jeziorańskiej, poczęści do wartemborskiej. Pobudowano tedy nowy kościół z drzewa z wielkim pośpiechem, a bisk. włocławski Stanisław Karnkowski poświęcił go 27 sierp. 1575 r. in honorem B. M. Virg. et S. Augustini Ep., poczem bisk. Kromer wystawił 1 stycznia 1582 r. nowy dla wsi przywilej, zatwierdzając kościołowi to, co dawniej posiadał. R. 1686 trzeba było kościół pobudować na nowo po trzeci raz.; dopiero r. 1737 wystawiono świątynię w cegłę murowaną, jak donosi bisk. Szembek papieżowi. Poświęcił ją tedy bisk. warm. Stanisław Grabowski 5 lipca 1748 r. ,,sub titulo S. Nicolai conf. et S. Augustini ep,” R. 1830 spalił się znów kościół wraz z wieżą, w której wisiały dzwony, ale już następnego roku wzniósł się na nowo z gruzów. (Ob. Codex dipl. Warm. I, str. 398). Ze starszych dokumentów wymieniamy następne: R. 1363 13 kw. odbiera Hanneko Wegener od bisk. Jana II przywilej na wystawienie karczmy we wsi Brunsdorf, t. j. w Lamkowie. Po 4 wolnych latach wynosić ma czynsz w piątym i szóstym roku 1 grzywnę, potem 2. Datum in Castro nostro Heilsberg. (Ob. Cod. dipl. Warm. II, p. 350). R. 1398 6 pażdz. funduje bisk. warm. Henryk wikaryą przy kościele w Dobremmieście i zapisuje na utrzymanie wikarego między innemi l grzywnę z sołectwa w Lamkowie. (Item unius marcae censum annuum super scultecia in Lemkendorf). Ob. Cod. dipl, Warm. IIT, str. 308. K. 1582 podaje Marcin Kromer, bisk. warmiński, do wiadomości, że jego poprzednik Stanisław Hozyusz celem podniesienia spustoszałej wsi Lamkowa wyznaczył 70 wł. i sprzedał sołectwo z 7 włókami Maciejowi i Franciszkowi Jagielkom, braciom; przywilej tedy nadany zatwierdza Kromer Maciejowi i Walentemu, synom ś. p. Franciszka Jagielka. Dan w Licbarku r. 1582. (Ob. Kętrz.: O ludn. pole. str. 555). R. 1656 dowiadujemy się z lustracyi rządowej, że wtedy do wsi tej należało 70 włók, 9 gburów, 2 dziedzicznych sołtysów, l wolny (l Freier), zobowiązany do jednej służby i 2 karczmy; posiadacze 48 włók dawali 50 kur i 320 flor. i 3 gr. czynszu. (Zeitschrift für die Gesch. Ermlands, 1880, str. 260). Dziś posiada proboszcz 4 wł., a kościół 4684 tal. 27 sbr. kapitału. Obszaru ma ta wieś 5357.50 rnr., pomiędzy tętni 557.60 nxr. lasu; 1864 r. było tu 97 dra. i 728 mk., 7 ew. i 721 katol.; 304 Niemców a 424 Polaków.
Kś. Fr.