Licbark, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t.V, Warszawa 1884.
Lidzbark na Warmii, właśc. Licbark, niem. Heilsberg, u Zarańskiego Święta góra, miasto powiatowe pod 54° 7′ północ, szerokości i 38° 18′ wschodniej długości geograficznej, nad Łyną, do której tu wpada rzeczka Simse, w pięknej i żyznej okolicy z śliczną doliną, otoczoną na zach. szeregiem wzgórz, z których najwyższa tak zwana góra krzyżowa o 7 metrów nad wodami Łyny a 110 nad wodami Bałtyku. Mieszk. 5770 przeważnie katolików (14,8% ewang., 2,8% żydów), trudniących się rolnictwem, szczególniej uprawą lnu, z którego tu płótno wyrabiają; jest tu także młyn, tartak wodny i olejarnia, fabryka krochmalu, fabryka wód mineralnych i w pobliżu 3 cegielnie; 4 jarmarki rocznie na bydło i konie, 2 dwudniowe targi we wtorek i piątek kramne i 1 na płótno zwykle w czerwcu. Miasto założone 1320 roku; dnia 10 czerwca 1807 r. zaszła tu bitwa między Francuzami i Rossyanami, w której Rossyanie zwyciężyli. Znaczniejsze budowle są: pałac biskupi w stylu gotyckim, dawniej zamek krzyżacki, około 1240 zbudowany, w którym od 1243—1772 rezydowali biskupi dyecezyi warmińskiej (między innemi Załuski, Krasicki; Marcin Kromer zmarł tu 1589 r.), do r. 1859 stał pustkami, w 1858 i 1859 odnowiony i wyrestaurowany, służy od tego czasu siostrom miłosierdzia za przytułek, które urządziły w nim zakład wychowawczy dla 70—80 sierot; kościół katolicki murowany w stylu gotyckim 1315 i kościół ewangielicki, bazylika zbudow. 1823 r. Jest tu geometra powiatowy, sąd okręgowy i skład towarów banku państwowego; stacya pocztowa i telegraficzna; poczty osobowe do Dobrego miasta, Bartoszyc i Iławki.
Powiat licbarski, który Łyna dzieli na dwie prawie równe części, obejmuje 19.89 mil kw. czyli 415016, 30 mr. opodatkowanych (w r. 1866), a 428957.66 m. całego obszaru. Z tego przypada: roli ornej 243282.23 mórg, ogrodów 660.91 mr., łąk 66811.22 mr., pastw. 21770.52 mr., borów i lasów 75068.49 mr., wód 7009.15 mr. i nieuż. 413.78 mr. Ma 2 gminy miejskie: Licbark i Dobremiasto, 113 gmin wiejskich, 34 dóbr samodzielnych. Ludności liczył w 1866 r. 52680, a w 1871—54083, t. j. 50607 katol., 3042 ewang., 434 izr., 3 dysydentów. Według Schlotta tylko w połudn. części powiatu (?) mówią po polsku. R. 1864 było w pow. 14997 koni, 25147 szt. bydła, 44551 owiec, 14937 świń. 733 kóz, 2774 ulów.
J. B.